VLIERDEN – Het is een afschuwelijk verhaal dat verteld moet blijven worden, de moord op de Joodse jongen Erwin Michael Joseph in Vlierden. Dat vertellen gebeurt in het plaatselijke museum Oorlog & Co. Met nu een bijzondere maquette over deze gebeurtenis in 1942.
Krantenartikelen en het koffertje van Michael in het museum herinnerden al aan deze zwarte bladzijde in de geschiedenis van het Deurnese kerkdorp. Hier waren in een zomerhuisje in de bossen door mensensmokkelaars twee Joodse families uit Amsterdam ondergebracht, op de vlucht voor de Duitse bezetter. Families die daar fors voor hadden betaald.
Kuil al gegraven
Het moest een tussenstop zijn op weg naar Frankrijk. Het werd voor de toen 16-jarige zoon van één van die families de eindbestemming in zijn jonge leven. De twee smokkelaars besloten om de families om te brengen. Ze namen Michael als eerste mee en sloegen hem met een zware hamer op het hoofd. De kuil om hem te begraven was al gemaakt. De andere vijf personen, onder wie een jongen van acht, bleef dit lot bespaard.
Ontwerper Rocco Verdult maakte voor de herdenking van 75 jaar bevrijding van Brabant 75 maquettes over persoonlijke verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. De gemeente Deurne heeft de maquette gekocht die de moord in Vlierden verbeeldt. Museum Oorlog & Co krijgt deze in bruikleen. Een logische plek, stelt wethouder Marinus Biemans. ,,Het is letterlijk om de hoek gebeurd. En hier komen veel schoolkinderen.”
Zwart vanwege de nacht
Biemans onthulde donderdag de maquette samen met Hanneke Verberne. Eigenlijk is haar zoon Wils de directeur van het museum aan huis, maar die kan er vanwege een examen niet bij zijn. ,,De maquette is zwart omdat het ’s nachts is gebeurd. Wat overdag plaatsvond, daar zijn witte maquettes van gemaakt”, weet Hanneke.
De maquette over Michael laat een fragment zien van voor de gruwelijke gebeurtenis. Twee mannen zijn in het bos aan het graven. ,,Zo’n moment dat je nog terug kunt. Je gaat nadenken over wat er in de hoofden van de moordenaars gebeurt”, zegt Biemans. ,,Het is heel mooi verbeeld. We hebben de maquette gekocht omdat het een Deurnes verhaal is. We vinden het belangrijk dat dit verteld blijft worden.”
,,Ik vind het heel bijzonder dat ze maquette in mijn museum mag staan”, meldt Wils Verberne later. ,,Belangrijk om het verhaal visueel te maken, samen met het koffertje. Ze versterken elkaar.”
Koffertje bij kerstviering
De maquette stond al eens twee weken in dit museum. Nu krijgt ze definitief een plaats in de collectie, met als voorwaarde dat de gemeente en de Stichting Crossroads Brabant ’40-’45 deze mag gebruiken voor herdenkingen en vieringen. Zo is ook het koffertje al eens uitgeleend. Hanneke: ,,Pastoor Paul Janssen heeft het gebruikt bij de kerstviering.”
Erwin Michael Joseph kreeg zijn laatste rustplaats op een deel van het protestantse kerkhof in Deurne. ,,Het is de kleinste joodse begraafplaats van Nederland”, aldus Hanneke Verberne. ,,Met één graf.”
Bronvermelding: Eindhovens Dagblad | Hans van de Ven | Foto: René van Bakel/DMI Media
